Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Nedir?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), Türkiye'de 2017 yılında hayata geçirilen Otomatik Katılım Sistemi’nin bir uzantısı olarak planlanmaktadır. TES, işçilerin emeklilik döneminde ek bir gelir elde etmeleri amacıyla hem işçilerden hem de işverenlerden prim kesilmesini öngörmektedir. SGK Baş Uzmanı İsa Karakaş, bu sistemin detaylarını ve işçi ile işverenler üzerindeki etkilerini değerlendirdi.
TES Nasıl İşleyecek?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nde çalışanların maaşlarından %3 oranında bir kesinti yapılmaktadır. Ayrıca devlet, bu birikime %30 oranında katkı sağlamaktadır. 45 yaş altı çalışanların maaşlarından zorunlu olarak yapılan bu kesintilerle sistemde bir fon oluşturulmaktadır. Ancak İsa Karakaş’ın da belirttiği gibi, bu sistemin işleyişi bazı zorluklar barındırıyor.
TES'in İşverenler İçin Handikapları
Karakaş’ın açıklamalarına göre, işverenler TES’e dahil edildiklerinde işçi başına %3 oranında ek prim ödemek zorunda kalacak. Ancak işverenlerin bu ek yükü taşıması oldukça zor görünüyor. Özellikle KOBİ’ler ve esnaf sanatkarlar, zaten mevcut SGK primleri ve işsizlik sigortası ödemeleri ile yüksek maliyetlerle karşı karşıya. Karakaş, küçük ölçekli işletmelerin bu ilave primleri ödeyemeyeceğine dikkat çekiyor.
İşverenlerin birçoğu bu ilave mali yükümlülüğe karşı çıkıyor. İşverenlerin ödedikleri prim %40’ın üzerine çıkacak. KOBİ'ler ve esnaf sanatkarlar bu maliyetleri karşılamakta zorlanabilir
TES’in Sosyal Açıdan Handikapları
TES sadece işverenler için değil, aynı zamanda toplumun diğer kesimleri için de bazı zorluklar barındırıyor. Karakaş, özellikle çalışmayanlar, işsizler ve sosyal yardım alanların bu sisteme dahil edilmediğini, dolayısıyla sistemin “tamamlayıcı” özelliğini yitirdiğini vurguluyor. Ayrıca, milyonlarca esnaf ve sanatkarın sistem dışında kalması da önemli bir eksiklik olarak görülüyor.
Kıdem Tazminatı TES ile Tehlikede mi?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nin devreye girmesiyle birlikte, kıdem tazminatının kaldırılacağına dair söylentiler de gündeme geldi. Ancak İsa Karakaş, kıdem tazminatının tehlikede olmadığını belirtti. Karakaş, kıdem tazminatının işçiler için kazanılmış bir hak olduğunu ve kaldırılmasının mümkün olmadığını vurguladı:
Kıdem tazminatı, 88 yıldır var olan bir haktır ve işçi kesimi için kırmızı çizgidir. Bu nedenle kıdem tazminatının kaldırılması söz konusu değildir.
TES’in Geleceği
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nin hayata geçirilmesi için işçi ve işveren kesiminin uzlaşması gerekmekte. Ancak şu an için işverenlerin ek mali yükümlülüklerden dolayı sisteme mesafeli yaklaştıkları görülüyor. TES'in başarılı olabilmesi için, özellikle küçük işletmelerin ve esnafın sisteme dahil edilebilmesi adına çözüm üretilmesi gerekiyor.
